Ortotropia to technika ortodontyczna, której istotą jest przyczynowe leczenie wczesne czyli leczenie dzieci w okresie wzrostu twarzy. Najlepiej, gdy jest to tzw. leczenie przechwytujące, wtedy możliwe jest „przechwycenie” wady zgryzu w jej początkowej fazie rozwoju w taki sposób, aby poprzez zmianę kierunku wzrostu twarzy zahamować rozwijającą się deformację łuków zębowych i twarzoczaszki.
Wady zgryzu są jednym z kilku objawów towarzyszących deformacji czaszkowo-twarzowej podczas wzrostu twarzy dziecka. Mogą towarzyszyć im problemy laryngologiczne (przerośnięte migdały podniebienne i gardłowy, krzywa przegroda nosa, infekcje ucha środkowego), bezdech senny, choroby stawu skroniowo żuchwowego, zmiany w szyjnym odcinku kręgosłupa i w dalszych jego częściach. Terapia ortotropiczna może istotnie wpłynąć na zdrowie ogólne dziecka i jego dalszy rozwój.
Proces deformacji twarzy i łuków zębowych zaczyna się w okresie dzieciństwa i trwa przez kolejne lata. Często pierwsze symptomy nieprawidłowego wzrostu są trudne do zauważenia. Wszystkie małe dzieci są ładne. Niestety kumulacja nieprawidłowych cech podczas rozwoju twarzy powoduje, że niemal skokowo twarz nastolatka staje się mniej atrakcyjna. Po zakończeniu wzrostu twarzy (po 12 roku życia) na istotną poprawę jej wyglądu i leczenie przyczynowe jest często za późno. Stąd niepokoić u dziecka powinny otwarte usta – zarówno w dzień jak i w nocy, chrapanie, bezdech senny, brak szpar w późnym uzębieniu mlecznym (po 5 roku życia), opóźnione wyrzynanie się zębów stałych.
Ortotropia to zarówno leczenie, jak i uczenie oraz trening. Zadaniem lekarza ortodonty jest stworzenie zespołu terapeutyczno-trenerskiego, gdzie wyedukowani rodzice pomagają w leczeniu swojego dziecka, a lekarz nadzoruje przebieg leczenia i wyznacza cele.
Do prawidłowego wzrostu twarzy i zgryzu konieczne jest spełnienie następujących warunków:
- Zamknięte usta i oddychanie przez nos, gdy nie mówimy i nie śmiejemy się.
- Złączone w delikatnym kontakcie łuki zębowe, gdy nie jemy, nie mówimy, nie śmiejemy się.
- Język spoczywający w całości na podniebieniu. Żadna jego część nie może być między zębami.
- Przełykanie z językiem na podniebieniu, bez wywoływania ruchu mięśni mimicznych.
- Żucie twardych pokarmów.
- Prosta postawa ciała i głowy.
Ważna jest wczesna diagnostyka pod kątem rozpoznania nieprawidłowych nawyków i postawy języka, warg i żuchwy. Leczenie przyczynowe możliwe jest w okresie wzrostu twarzy, przez wpływ na zmianę jego kierunku. Ponieważ twarz kończy swój wzrost około 12 roku życia, to optymalny czas na rozpoczęcie leczenia to 6-7 rok życia. To wiek, w którym z jednej strony twarz dziecka jeszcze rośnie i ma biologiczny potencjał do zmiany, z drugiej rozpoczyna się okres dobrej współpracy, zrozumienia i wciąż trwa pełna ufności postawa wobec dorosłych. Mając jeszcze do dyspozycji kilkuletni potencjał wzrostowy twarzy, można zmienić jej kierunek wzrostu na prawidłowy i zatrzymać proces deformacji, a często naprawić szkody poczynione nieprawidłowym rozwojem.
Celem leczenia ortotropicznego jest:
- Otwarcie dróg oddechowych i poprawa oddychania, szczególnie poprzez zmianę nieprawidłowego ustnego toru oddychania na prawidłowy tor nosowy. Zmiana toru oddychania przyczynia się do poprawy ogólnego stanu zdrowia i rozwoju dziecka.
- Poprawa estetyki twarzy przez zmianę kierunku wzrostu twarzy z nieprawidłowego, który zwykle przebiega w dół i do tyłu na prawidłowy, który przebiega do przodu.
- Stabilna okluzja czyli ustawienie prosto i stabilnie 32 zębów w łukach zębowych (włącznie z zębami mądrości).
Wyznaczone cele realizowane są poprzez rozbudowę poprzeczną i strzałkową (do przodu) łuków zębowych tak, aby stworzyć odpowiednio dużą przestrzeń dla języka, a następnie przez naukę prawidłowego pozycjonowania języka. Zmiana jego spoczynkowej pozycji i umieszczenie go na podniebieniu odblokowuje drogi oddechowe i sprzyja zmianie kierunku wzrostu twarzy na prawidłowy, czyli do przodu.
Terapia ortotropiczna wymaga dużego zaangażowania ze strony pacjenta i jego opiekunów. Efektem ciężkiej pracy jest piękna twarz, zdrowy tor oddechowy, piękny, szeroki uśmiech oraz stabilnie i prosto uszeregowane zęby.